Multiple Sclerose (MS) is een aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en het ruggenmerg ).  In het centrale zenuwstelsel komen boodschappen binnen die vervolgens verwerkt en weer uitgezonden worden. Bij MS ontstaan er op bepaalde plaatsen in het centrale zenuwstelsel ontstekingsreacties die de zenuwbanen aantasten. In een later stadium ontstaan er harde plekken waardoor het centrale zenuwstelsel niet meer goed werkt en er allerlei klachten ontstaan zoals verlammingen en stoornissen van het gevoel.

De ontstekingen kunnen op verschillende plaatsen in het CZ ontstaan, zodat de symptomen bij MS sterk verschillend zijn. Enkele typische klachten zijn:

• vermoeidheid;
• verminderd zicht of gezichtsverlies aan één oog;
• gevoelsstoornissen (tintelingen, verminderde gevoeligheid);
• verlies van kracht in één of meerdere ledematen;
• problemen met geheugen en concentratie;
• evenwichtsstoornissen, coördinatiestoornissen;
• urine of stoelgang moeilijk kunnen ophouden;
• seksuele problemen.

De eerste symptomen van MS verschijnen meestal tussen de leeftijd van vijfentwintig en vijfenveertig jaar. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen.

De aandoening verloopt bij iedere patiënt anders. Afhankelijk van het verloop van de aandoening, wordt er een onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van MS. Bij de meeste patiënten (ongeveer 80 tot 90 procent) verloopt de ziekte in twee fasen. In de eerste fase wisselen goede en slechte periodes elkaar af en herstellen klachten gedeeltelijk of volledig (relapse-remitting MS). In de tweede fase herstellen de klachten niet meer, en worden ze geleidelijk aan erger (secundair progressieve MS).

Bij ongeveer 10 tot 20 procent van de patiënten begint MS meteen in de tweede fase en is er dus vanaf het begin geleidelijke achteruitgang. Hierbij wordt er nog een onderscheid gemaakt tussen de primair progressieve MS en progressief verslechterende MS. Bij de primaire vorm zijn er nu en dan nog perioden van stabiliteit en tijdelijke verbetering. Bij de progressieve vorm is er een geleidelijke achteruitgang met duidelijke terugvallen.

MS is een ongeneeslijke ziekte. De medicatie die momenteel beschikbaar is, kan gericht zijn op:

• de behandeling van een aanval;
• het voorkomen van een aanval;
• het verminderen van klachten.

De symptomen kunnen ook afgeremd worden door een aantal leefregels. In een revalidatiecentrum kan er met een team van ondermeer artsen, kinesisten, ergotherapeuten en logopedisten gewerkt worden aan herstel of verbetering van de mogelijkheden.

Lees meer

Lees minder

De precieze oorzaak is niet gekend. Vermoedelijk is MS een auto-immuunziekte. Dit betekent dat het afweersysteem de eigen zenuwcellen aanvalt, waardoor deze beschadigd raken. Mogelijk ontstaat de aandoening door een combinatie van oorzaken, zoals:

• infectie met een virus;
• erfelijke aanleg;
• stoornis in het afweersysteem.

Lees meer

Lees minder

Via een aantal leefregels kunnen de symptomen afgeremd worden.

• Let op met hoge temperaturen.
• Vermijd infecties en verwondingen.
• Vermijd grote lichamelijke inspanningen.
• Vermijd stress.
• Zorg voor regelmaat in je leven:
• Eet op ongeveer dezelfde tijdstippen.
• Zorg voor voldoende nachtrust.
• Eet gezond en gevarieerd.

Bij hinderlijke lichamelijke klachten kan revalidatie nuttig zijn. In een revalidatiecentrum wordt er gewerkt aan herstel of verbetering van je mogelijkheden. Begeleiding gebeurt door een team van artsen, verpleegkundigen en paramedici. Een kinesist kan je helpen om op een juiste manier te blijven bewegen. Een ergotherapeut helpt je om je dagelijkse activiteiten zoveel mogelijk zelfstandig te blijven uitvoeren. Bij een logopedist kan je terecht met taal, slik of stemproblemen. Voor vragen omtrent voeding kun je een diëtist raadplegen. 

Bij een ernstige ziekte zoals MS kan je psychische problemen krijgen, dat is heel normaal. Zoek tijdig hulp bij een psycholoog of psychiater. Hulp zoeken is een teken van zelfstandigheid, je neemt dan zelf actie om uit de problemen te komen.

Voor meer informatie over je aandoening kan je terecht bij de ms-liga Vlaanderen. Je kan er ondermeer terecht voor:

• informatie- en vormingsavonden, gespreksgroepen;
• themaweekends, ontspanningsactiviteiten, uitstappen;
• financiële tegemoetkomingen (voor kosten door MS);
• psychosociale begeleiding;
• contacten met ziekenhuizen, revalidatiecentra;
• … .

Lees meer

Lees minder

Contacteer je arts bij vermoeden van MS. De arts zal je eventueel doorverwijzen naar een neuroloog.

Lees meer

Lees minder

Bloedonderzoek
Het is niet mogelijk om MS op te sporen via het bloed. Via bloedonderzoek kunnen wel andere aandoeningen uitgesloten worden.

Lumbaalpunctie
Onderzoek van hersen –en ruggenmergvocht op afwijkingen.

MRI-scan
Met behulp van een magneetveld en radiogolven worden de hersenen en het ruggenmerg in beeld gebracht.

Geëvoceerde potentialen
De zenuwgeleiding wordt gemeten via elektroden op de huid of kleine naaldjes in de huid.

Lees meer

Lees minder

Lees minder

Lees meer

Via een aantal leefregels kunnen bepaalde symptomen afgeremd worden.

• Bij hoge temperaturen (warmte, koorts) kunnen nieuwe klachten optreden of bestaande klachten verergeren. Probeer hoge temperaturen te vermijden, zoals bij douchen, zonnebaden en in de sauna. Afkoelen kan met een koude douche of door je benen in een koud bad te zetten. Neem bij koorts een koortsverlagend middel.
• Klachten kunnen verergeren bij infecties en verwondingen.
• Voldoende rust, regelmatig beweging en een gezonde voeding verhogen je weerstand.
• Was regelmatig je handen als er griep heerst. Vermijd contact met mensen die ziek zijn. Vraag aan je arts of een griepprik zin heeft.
• Gebruik bij een verkoudheid papieren zakdoeken en gooi ze na gebruik meteen weg.
• Klachten kunnen verergeren bij een operatie, verdoving of ruggenprik.
• Blijf bewegen maar houd rekening met je mogelijkheden en beperkingen. Voorkom uitputting. Je mag moe worden van de inspanning maar vermoeidheid moet binnen het half uur verdwenen zijn.
• Vermijd stress.
• Zorg voor regelmaat. Plan maaltijden en rustmomenten steeds op ongeveer dezelfde momenten in.
• Zorg voor een goede nachtrust
• Zorg voor een gezonde en gevarieerde voeding.

Kinesist
Via begeleiding door een kinesist kan de achteruitgang van je gezondheid beperkt worden. Oefeningen zijn gericht op het verbeteren van het uithoudingsvermogen, kracht, looppatroon, het gevoel van evenwicht en beweeglijkheid. Op deze manier zullen dagelijkse handelingen ook beter verlopen en kun je langer zelfstandig blijven.

Ergotherapeut
Ergotherapie kan helpen om je activiteiten zo lang mogelijk zelfstandig te blijven uitvoeren. Je kan terecht bij een ergotherapeut voor:

• advies bij vermoeidheid.
• het leren omgaan met concentratie- en geheugenproblemen.
• het uitvoeren van dagelijkse handelingen, bijvoorbeeld met betrekking op:
• verzorging (eten, drinken, wassen, aankleden, naar toilet gaan).
• huishouden (koken, boodschappen doen, schoonmaken).
• dagbesteding (hobby’s, sport, sociale activiteiten).
• wonen (inrichting, woningaanpassingen).
• het uitzoeken van geschikte hulpmiddelen en hoe ermee om te gaan.

Door MS kun je problemen ondervinden bij het spreken of slikken. Je kunt ook moeilijkheden hebben met taal. Een logopedist kan je hierbij helpen. Hieronder enkele tips.

Spraakproblemen (dysartie)

• Ga tegenover je gesprekspartner zitten. Luister en kijk naar de mond en het gezicht, deze geven ook extra informatie.
• Probeer overtollig speeksel eerst weg te slikken voor je iets zegt.
• Adem bewust in vooraleer je iets zegt.
• Verlaag je spreektempo.
• Neem tijdens een gesprek regelmatig een slokje water.
• Wanneer je erg vermoeid bent, kom dan later op het gesprek terug.

Taalproblemen

Door MS kun je ondermeer problemen hebben met het vinden van de juiste woorden, benoemen van afbeeldingen, het gebruik van klanken,…

• Zet de dingen voor jezelf (schriftelijk) op een rijtje voor je iets gaat vertellen.
• Blijf met taal bezig. Doe taalspelletjes, lees veel,… .
• Als je niet op het juiste woord kan komen, bedenk dan synoniemen of wijs zo mogelijk het voorwerp aan. Je kunt ook gebruik maken van gebaren of iets uitbeelden.
• Durf te zeggen dat je de boodschap niet hebt begrepen. Vraag eventueel om iets te herhalen of het op een andere manier uit te leggen.

Slikproblemen

Meer dan veertig procent van de MS patiënten krijgt in de loop van de tijd meer moeite met eten, drinken en slikken.

• Zorg voor een rustige omgeving bij de maaltijd.
• Neem rustig de tijd om te eten.
• Zorg voor een goede houding. Ga dichtbij en rechtop aan tafel zitten.
• Let erop dat je eten of drinken niet te heet is.
• Begin de maaltijd met de producten waar je veel moeite mee hebt (zoals vlees). Als je tijdens de maaltijd vermoeider wordt, kan dit leiden tot verslikken.
• Snijd je voeding fijn.
• Snijd de korsten van het brood.
• Neem vaker op de dag kleine porties. Dit kost minder energie dan een hele maaltijd in één keer.
• Eet bij voorkeur ’s middags warm. Aan het einde van de dag is de vermoeidheid vaak groter.
• Zorg ervoor dat je mond na iedere maaltijd schoon is om het verslikken in restjes te voorkomen.

Een gezonde voedingstoestand helpt je om in goede conditie te blijven.

• Eet gevarieerd.
• Eet op regelmatige tijdstippen.
• Eet veel groenten en fruit.
• Beperk de hoeveelheid suikerrijk en vet voedsel.
• Zorg voor een goede hygiëne bij de bereiding van de maaltijden.

Bij sommige MS-klachten kan het nodig zijn de voeding aan te passen. Volg nooit een dieet (bijvoorbeeld glutenvrij) zonder advies van een arts of diëtist, anders bestaat de kans dat je te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt.

Hieronder enkele voedingsadviezen bij vaak voorkomende klachten van MS.

Urineweginfectie

• Drink veel water. Weinig drinken maakt de urine geconcentreerder, met een groter risico op infecties tot gevolg
• Cranberrysap maakt de urine zuurder, zodat bacteriën minder goed kunnen overleven.
• Vermijd bij incontinentie cafeïnehoudende dranken zoals koffie, thee en cola. Cafeïne werkt sterk vochtafdrijvend en irriteert de blaas.  

Kauw- en slikproblemen
Brood:

• Snijd de korsten van je brood.
• Kies voor zachte broodsoorten zoals sandwiches of vervang brood eens door omelet, roerei, pannenkoeken, verloren brood,... .
• Sop brood in de melk of de koffie.
• Laat ontbijtgranen zacht worden in melk of yoghurt.

Warme maaltijd:

• Laat warme gerechten eventueel afkoelen tot kamertemperatuur.
• Kies voor zachte vlees- en vissoorten. Vette vleessoorten zijn vaak zachter (hamburger, worst). Suddergerechten zoals stoofvlees zijn zacht en smeuïg en zullen makkelijker naar binnen glijden.
• Bak vlees of vis niet te hard aan. Let op met draderig en gepaneerd vlees. Dit is vaak hard en moeilijker om te slikken. Let op met graten bij vis.
• Vlees en vis kunnen ook vervangen worden door eieren of vegetarische producten.
• Pastagerechten met saus zijn zacht en glad en glijden makkelijk naar binnen.
• Kook groenten goed gaar.
• Vervang groenten eens door een fruitmoes, gestoofd fruit of fruit op blik.
• Mix aardappelen niet fijn met een staafmixer. Hierdoor wordt de puree ‘lijmerig’. Prak ze liever fijn en voeg extra boter, room en een ei toe.
• Wanneer groenten, vlees en aardappelen samen gemixt worden, kun je een onsmakelijke brei bekomen. Door alles apart te mixen en te serveren krijg je een kleurrijk bord.

Dranken:

• Vermijd koolzuurhoudende en sterk alcoholische dranken.
• Laat warme dranken afkoelen tot kamertemperatuur.

Vermoeidheid

• Koop kant- en klare maaltijden of gebruik producten uit blik of uit de diepvries.
• Maak grotere porties op de momenten dat je je beter voelt. Je kunt de extra porties enkele dagen in de koelkast bewaren of invriezen.
• Vraag aan iemand om de boodschappen te doen of voor je te koken. Je kunt ook maaltijden aan huis laten bezorgen.
• Neem meerder kleine maaltijden, verspreid over de dag.
• Als kauwen te vermoeiend is kan je wat vaker zachte of vloeibare voeding eten zoals pudding, (drink)yoghurt, pap, soep,... .

Diarree

• Drink 1,5 tot 2,5l per dag. Soms is het nodig om een ORS-oplossing te drinken om vocht en mineralen weer aan te vullen. Deze poederoplossing met zouten is verkrijgbaar in de apotheek.
• Voeg eventueel wat extra zout toe aan maaltijden of kies voor zoute gerechten zoals bouillon.
• Stoppende voedingsmiddelen bestaan niet. Beschuiten, bessensap, geraspte appel, wortelsap, rijstwater, bananen,… zullen dus geen merkbaar stoppend effect hebben.
• Vermijd grote of vetrijke maaltijden. Kies eerder voor lichte, kleine maaltijden gespreid over de dag.
• Een vezelarme voeding is niet nodig en is zelfs nadelig voor het darmmicrobioom. Vezels binden het overtollige vocht in de stoelgang. Kies voor lichtbruin brood, gekookte groenten, witte deegwaren, rijst en aardappelen. Overdrijf  echter niet met vezels en beperk het gebruik van fruit. Kies voor rijp en zacht fruit zonder schil.
• Vermijd grove vezels zoals in
• volkoren granen (volkoren brood, rozijnenbrood, muesli, zilvervliesrijst,…).
• vezelige groenten (asperges, paprika, bleekselder, peulvruchten,…).
• vezelig fruit (onrijp fruit, ananas, steenvruchten, appelsien, gedroogd fruit, noten…).
• Wanneer je melk minder goed verdraagt, kun je (tijdelijk) overschakelen op  sojaproducten. Yoghurt of kaas geven meestal geen klachten.
• Vermijd suikerrijke voeding of dranken met veel suiker zoals appelsap of druivensap. Deze werken laxerend.
• Vermijd sterke kruiden, koffie en alcoholische dranken.

Constipatie

• Zorg voor een vezelrijke voeding:
• volkoren granen zoals volkoren brood, volkoren deegwaren, zilvervliesrijst,…
• groenten, peulvruchten, vers en gedroogd fruit, noten en zaden, peperkoek, volkoren koekjes,… .
• Drink minstens 1,5l per dag. Drink eventueel een glas lauw water of fruitsap op nuchtere maag.
• Volgende gewoontes kunnen de stoelgang bevorderen:
• Eet regelmatig en sla geen maaltijden over.
• Door te ontbijten breng je je darmen op gang.
• Ga bij elke aandrang meteen naar het toilet.
• Probeer zoveel mogelijk te bewegen.

Lees minder

Lees meer

Lees minder

Lees meer